Макалалар

Баңгизатын колдонуу катуу көзөмөлгө алынат

Азыркы учурда, баңги каражаттарынын таралышы адамзаттын жашоо-турмушуна жана өнүгүүсүнө коркунуч туудуруучу олуттуу көйгөйлөрдүн бири болуп калды. Баңги заттардын коркунучу күчөгөн сайын аны менен күрөшүү зарылдыгы улам актуалдуу болууда. Баңги каражаттарды кыянаттык менен пайдалануу жана аларды мыйзамсыз жүгүртүү акыркы он жылдыкта глобалдык масштабга ээ болуп, коомдогу социалдык-психологиялык кырдаалга, ошондой эле экономикага, саясатка жана укуктук тартипке терс таасирин тийгизип жатат. Мындай шарттарда баңги заттарды контролдоо боюнча адекваттуу жана натыйжалуу чаралардын жоктугу, кыргыз элинин калкынын мамлекеттик коопсуздугу, саламаттыгы жана бакубаттуулугу үчүн кеңири масштабдагы коркунучка алып келиши мүмкүн.

Ошондуктан, аталган категориядагы кылмыш иштерине Кыргыз Республикасынын прокуратура органдары чоң маани берип, “Кылмыштардын бирдиктүү реестри” автоматташтырылган маалыматтык системасына иш катталгандан баштап, сотто каралып өкүм чыкканга чейин контролго алат.

Тактап айтканда, 2022-жылдын 1-кварталында Ысык-Ата райондук сотунда Ысык-Ата районунун прокуратурасы 6 кылмыш иши боюнча мамлекеттин атынан айыпты колдогон. Аталган 6 кылмыш иш боюнча, айыпкерлерге карата айыптоо өкүмдөрү чыккан.

Ушуга байланыштуу Ысык-Ата районунун прокуратурасы, баңгизаттарды колдонуу, же болбосо таратуу жазык жоопкерчилигине жана начар кесепеттерге алып келерин эскертет.

А.Дигербаев, Ысык-Ата районунун

прокурорунун улук жардамчысы

Ысык-Ата районунун прокуратурасы тарабынан оор жана өзгөчө оор кылмыштарды тергөө абалы

Чүй областынын Ысык-Ата районунун прокуратурасы тарабынан оор жана өтө оор кылмыш иштери тергелип жатканына ар дайым чаралар көрүлүп жатат. Ошону менен катар кылмышка каршы күрөшүү иштерин күчөтүү боюнча атайын иш чаралар жүргүзүлүүдө. Биричиден атайлап адам өлтүрүү, зордуктоо жана өлүмгө себеп болгон дене жаракаттарды келтирүү жана алардын бетин ачуу болуп эсептелет. Ар дайым оор жана өтө оор кылмыш иштеринин тергелип жатканына Ысык-Ата райондук прокуратурасы тарабынан ар дайым көзөмөл жүргүзүлүп келет.

Атап айканда, Башкы прокурордун талаптарга ылайык кылмыш иштери толук кандуу тергелип жатканына жана күнөлүү адамдарды жоопко тартуу боюнча иш -аралар дайыма өткөрүлөт.

Райондук прокуратура тарабынан оор жана өтө оор кылмыш иштеринин бетин ачуу боюнча өткөрүлгөн талдоодо 2021-жылдын 12 айында Ысык-Ата району боюнча оор жана өтө оор кылмыш иштери катталган.

Ал эми 2021-жылдагы козголгон 29 иштин арасынан 11 кылмыш иши сотко жөнөтүлүп, 14 кылмыш иши кыскартылган. 1 кылмыш иши башка органдарга жөнөтүлгөн жана 3 кылмыш иши боюнча тергөө амалдары жүргүзүлүп жатат.

Башкача айтканда, райондук прокуратуранын артыкчылык багыттарынын бири-бул оор кылмыштар жана зордуктоо иштери тергелип жатканы боюнча прокурату тарабынан тийиштүү көзөмөл ар дайым жүргүзүлүп турганында.

Ушул жылдын 1-кваталына ылайык Ысык-Ата районун прокуратурасы тарабынан оор жана өтө оор кымыштар боюнча көзөмөл иретинде кылмыш иши катталган жок.

Башкы прокуратуранын көрсөтмөлөрүнө ылайык прокуратура тарабынан кылмыштын бетин ачуу жана адам өлтүрүү боюнча кошумча чаралар көзөмөл иретинде, Ысык-Ата райондук прокуратурасы тарабынан мезгил-мезгили менен прокуратура кызматкерлеринин жана Ысык-Ата РИИБнүн башчылары менен жолугушуу өткөрүлүп турат. Ал жолугушууда оор жана өтө оор кылмыш иштери тергелип жаткан учурда алдын ала укук бузууларга жол бербөө жана илимий-техникалык каражаттарын колдонуу, мындан тышкары тиешелүү экспертизаларын дайындоо зарылчылыгы талкууланып келет.

Райондук прокуратура тарабынан бөлүм башчылардын жоопкерчилигин жогорулатуу иш чаралары өтүп жатат, оперативдүү-издөө иш-аракеттерин ишке ашыруу, прокурордун жана тергөөчүнүн тапшырмаларын аткарылып жаткандыгы, оперативдүү жумушчулардын жана тергөөчүлөрдүн тыгыз мамиледе иштешүүсү боюнча иш-чаралар өткөрүлүп келүүдө.

Бул иш-чаралар ар дайым райондук прокуратура тарабынан туруктуу көзөмөлдө турат.

Ж.Исмайылов, Ысык-Ата райондук прокурорунун

улук жардамчысы

«Ата-энелик укуктарынан ажыратуу жөнүндө» милдеттүү категориядагы жарандык иштерди 2021-жылдын 6 айында Ысык-Ата райондук соту тарабынан кароонун натыйжалары жөнүндө

Кыргыз Республикасы 1994-жылы Балдардын укуктары жөнүндө Бириккен Улуттар Уюмуна кошулгандыгы ошондой эле, 2006-жылы Кыргыз Республикасынын «Балдар жөнүндө» кодексин кабылалуу балдар үчүн сот системасын өнүктүрүүдө жана укуктарын коргоо доолуттуу өзгөрүүлөргө жетишти.

Үй-бүлөнүн төмөн социалдык-экономикалыкшарттары, жогорку деңгээлдеги миграция, үй-бүлөдө жагымсыз жагдайдын болушу, ата-энелер тарабынан тиешелүү көзөмөлдүн жоктугу, жашыжете электердин арасында укук бузуулардын өсүшү үчүн түрткү болуп саналат. Балдар тарабынан жасалган укук бузуулардын көпчүлүгү мыйзам сабатсыздыгынан улам болуп келет жана алар жоопкерчиликтүү тууралуу эч нерсе билишпейт ошону менен бирге кандай жыйынтыкка алып келээрин өз убагында ойлонушпайт.

Коомчулуктун жашы жеткен бөлүгүнүн алдында жаш балдар арасында укуктук сезимдин пайда болушун ишке ашыруу максаты турат. Бул маселени чечүү үчүн жеткиликтүү даражада баланын укуктарын жана милдеттерин тактай турган мамлекеттик колдоо жана алдын алуу системасы болушу керек.

Жашы жетпегендер үчүн жашы жете элек балдардын укуктарын жана эркиндиктерин коргоо боюнча саясатты иштеп чыгуу мамлекеттин артыкчылыктуу багыттарынын бири болуп саналат. Бул Кыргыз Республикасынын мыйзамында бекитилген толук коомдук-экономикалык, саясий жана жеке укуктарды, эркиндиктерди жашы жете электердин, ошондой эле, эл аралык келишимдерде жана башка ченемдик укуктук актыларды таанууну билдирет.

Коомдун жана мамлекеттин жашы жете элек балдардын инсандыгынын калыптанышына кам көрүү, балдар жана өспүрүмдөр, жаш муундун тарбияланышы жана билим берүүнү өнүктүрүүнүн ачкычы болуп эсептелет.

Ысык Ата районунун аймагында жалпы 56499 жаш өспүрүм жашайт, анын ичинен: тоголок жетим калган балдардын саны 78, жарым жетим калган балдардын саны 536, социалдык жетим балдардын саны 129,ден-соолугунун мүмкүнчүлүгү чектелген балдардын саны 697, аз камсыз үй-бүлөдөгү балдардын саны 1528, сырткы эмгек мигранттардын район аймагында калган балдардын саны 346, камкордукка алынган балдардын саны 3, Ысык-Ата райондук ИИБнин жаш өспүрүмдөр менен иштөө инспекциясынын каттоосунда турган балдардын саны 32.

Ошондой эле, Ысык-Ата районунун аймагында 47 билим берүү мекемелери бар жана окугандардын саны 31621. Ал эми, район боюнча 27 мектепке чейин билим берүү мекемелери иш алып барып, жалпы 3789 бала тарбияланышат.

Ысык-Ата райондук прокуратурасы тарабынан 2021-жылдын 1-чи жарым жылдыгында Башкы прокурордун 26.06.2018-жылдагы №47-п буйругунун негизинде «соттун өндүрүшүндө кылмыш иштерди жана жарандык иштерди кароодо прокурордун милдеттүү түрдө катышуусун камсыздоо бөлүмү менен төмөндөгү иштер аткарылган».

2021-жылдын 1-чи жарым жылдыгында Ысык-Ата райондук сот өндүрүшүнө ар-кандай маанидеги-850 жарандык иш түшүп, алардын ичинен-550 иш- негизинен каралып чечим чыккан. Ал эми өткөн жылдын ушул мезгилинде 840 иштин ичинен-550 иш каралып, чечим чыккан.

Аталган мезгилде, милдеттүү түрдөгү прокурордун катышуусу менен -69 жарандык иштер каралды ( өткөн жылы болсо -46 иш каралган).

Бул иштер боюнча катышкан прокурордун пикири соттун чечимине ылайык.

Каралган иштер:

-уул, кыз кылып асырап багып алуу -14 (2020-жылы -9 иш каралган);

-уул, кыз кылып асырап багып алуунун бузулушу-1 (2020-жылы -1);

— камкордукка алуу жана көзөмөлдүк кылуу-25 (2020-жылы-17);

— камкордукка алуу жана көзөмөлдүк кылуудан бошотулуу -0 (2020-жылы -1);

— жаш өспүрүмдөрдү мектеп-интернатка жөнөтүү жөнүндө-3 (2020-жылы-2 иш каралган);

-жаш өспүрүмдөрдү мектеп-интернатка жөнөтүү жөнүндөгү чечимдерди кайра кароо-0 (2020-жылы-0);

— граждандын аракетке жөндөмсүз деп таанылышы-5 (2020-жылы -2 иш каралган);

— граждандык аракетке жөндөмдүү деп таанылышы- 0(2020-жылы -0);

-жаранды мажбурлап ооруканага жаткыруу-0 (2020-жылы -0);

-ата-эне укугунан ажыратуу-21 иш ( 2020-жылы-14 иш каралган);

-ата-энелик укуктарды калыбына келтирүү-0 (2020-жылы -0);

-ата-энелик укуктары чектелген –0 (2020-жылы – 0);

-башка иштер боюнча-0 (2020-жылы 0).

Башкача айтканда, өткөн жылга салыштырмалуу милдеттүү түрдөгү граждандык иштер быйылкы 1-чи жарым жылдыгында-23 ишке көбүрөөк каралды.

Белгилеп кетсек, 2021-жылдын 1-жарым жылдыгында Ысык-Ата райондук сотуна аталык укугунан ажыратуу боюнча доо арыз менен көбүнчө энелер сотко көп кайрылууда. Анткени, аталар өз милдеттерин аткаруудан баш тартып, балдардын тагдырын жана алардын келечегин ойлобой, алимент төлөөдөн баш тартып, спирт ичимдиктерин ичишип жатканы себеп болууда.

Ошондой эле, ата-энесинин камкоордуксуз жана кароосуз калган жашы жете элек өспүрүмдөрдүн үстүнөн камкоорчу жана көзөмөлчү дайындоо боюнча арыз менен кайрылгандар арбын. Алар, ата-энесинин каза болгондуктан, же болбосо ата-энелик укуктан ажырагандыктан.

Талдоо көрсөтүп тургандай эле, 2021-жылдын 6 айында Ысык-Ата райондук сотуна, жашы жете элек өспүрүмдөрдү асырап алуу боюнча арыз менен кайрылгандар да көп.

Себеби, өспүрүмдөрдүн өз аталары аталык укуктарынан баш тартышып жана кайдыгерлик мамиле жасап, таштап кетишкендиктен, өгөй аталары асырап алуу боюнча, Ысык-Ата райондук сотуна арыз менен кайрылгандар арбын.

Мындан тышкары, жашы жете элек балдардын жакын туугандары менен балдарды асырап алуу арыздар арбын. Буга жаш жубайлардын балалуу боло албагандыгы себеп болууда.

Нурзада МОЛДОКЕЕВА, Ысык-Ата районунун

прокурорунун ага жардамчысы

Рассмотрение судом дел, относящихся к категории тяжких и особо тяжких преступлений

Прокуратура сообщает, что в 2020 году работниками прокуратуры Ысык-Атинского района поддержано государственное обвинение по 37 уголовным делам о преступлениях, относящихся к категории тяжких и особо тяжких, рассмотренных Ысык-Атинским районным судом.

Так, по результатам рассмотрения 3 уголовных дел по ч.1 ст.138 УК Кыргызской Республики «Причинение тяжкого вреда здоровью», 3 лица осуждены к наказанию в виде лишения свободы сроком на 5 лет.

Поуголовным делам о преступлениях, предусмотренных п.3 ч.2, ст.138 УК Кыргызской Республики «Причинение тяжкого вреда здоровью, причинившие по неосторожности смерть человека, в том числе в результате самоубийства, либо смерть двух или более лиц (особо тяжкий вред)», 1 лицо осужден к наказанию в виде лишения свободы сроком на 8 лет.

По одному уголовному делу в отношении лица, совершившего преступление, предусмотренное ч.2 п.2 ст.130 УК Кыргызской Республики «Убийство», 2 лица осуждены к наказанию в виде 12,6 годам лишения свободы, еще 2 лицасовершившего преступление, предусмотренное ч.1,2 п.2,3,5,7,9,14ст.130 УК Кыргызской Республики «Убийство»,осуждены к наказанию в виде 15 годам лишения свободы со штрафом 1000 расчетных показателей т.е. 100.000 тысячи сом в доход государства.

За 1 полугодие текущего года работниками прокуратуры района поддержано государственное обвинение по 8 уголовным делам о преступлениях, относящихся к категории тяжких и особо тяжких преступлений.

К примеру, по одному уголовному делу в отношении лица, совершившего преступление, предусмотренное ч.1 ст.161 УК Кыргызской Республики «Изнасилование, то есть половое сношение с применением насилия, не опасного для жизни и здоровья, или угрозы его применения к потерпевшей или к другим лицам, а равно с использованием беспомощного состояния потерпевшей,», назначено наказание в виделишения свободы, сроком на 7 лет 6 месяцев.

Также, по одному уголовному делу в отношении лица, совершившего преступление, предусмотренное ч.1 ст.267 УК Кыргызской Республики «Незаконные изготовление, приобретение, хранение, перевозка, пересылка с целью сбыта, а равно незаконные производство или сбыт наркотических средств, психотропных веществ и их аналогов,», назначено наказание в виделишения свободы, сроком на 5 лет со штрафом 800 расчетных показателей т.е. 80.000 тысячи сом в доход государства.

Дополнительно разъясняем, что к категории тяжких преступлений в соответствии со ст.19 Уголовного Кодекса Кыргызской Республики относятся преступления, за которые может быть назначено наказание в виде лишения свободы на срок от пяти, но не более десяти лет.

К особо тяжким преступлениям относятся преступления, за которые может быть назначено наказание в виде лишения свободы на срок свыше десяти лет либо пожизненное лишение свободы.

Кроме этого, стоит отметить, что уголовные дела данной категории, относятся к делам публичного обвинения, а уголовное преследование по этим делам осуществляется независимо от подачи в правоохранительные органы заявления потерпевшим.

Жеңишбек Исмайылов, помощник прокурора Ысык-Атинского района

Пресс-релиз

Прокуратурой Ысык-Атинского района Чуйской области за текущий период 2021 года проведена определенная работапо исполнению требований земельного законодательства Кыргызской Республики, в ходе которой в интересах Государства прокуратурой района в Межрайонный суд по экономическим и административным делам Чуйской области внесено 2 исковых заявления на незаконно изданные решения органов местного самоуправления о предоставлении земельных участков под индивидуальное жилищное строительство, которые находятся на стадии рассмотрения.

Также, прокуратурой района за период 2020-года были внесены 11 исковых заявления в Межрайонный суд по экономическим и административным делам Чуйской области на незаконно изданные решения органов местного самоуправления о предоставлении земельных участков под индивидуальное жилищное строительство,которые в 2021 годы были рассмотрены с участием представителя прокуратуры района и удовлетворены.

Хотелось бы особо отметить, что незаконными действиями ответственных лиц органов местного самоуправления, причиняется ущерб интересам государства, в сфере установления правовых основ управления землями и градостроительного планирования, развития и застройки районной территории в границах.

Внесение административных исков прокурором Ысык-Атинского района в интересах государства и общества обосновано тем, что факт незаконного предоставления, в последующем выделение земельных участков наносит существенный ущерб интересам государства и общества в целом. В связи с чем, прокуратура выступает в защиту прав граждан и охраняемых законом интересов государства.

В настоящее время, со стороны прокуратуры района работа по соблюдению требовании земельного законодательства продолжается, следует отметь что данное направление в работе органов прокуратуры является приоритетным.

Т.Тойтонов, заместитель прокурора Ысык-Атинского района

О состоянии дел, зарегистрированных по фактам скотокрадства

Прокуратурой Ысык-Атинского района Чуйской области принимаются соответствующие меры по улучшению эффективности надзора и проводятся соответствующая работа.

В целях повышения эффективности, качества и результативности прокурорского надзора за исполнением законов и иных нормативных правовых актов органами, осуществляющими оперативно-розыскную деятельность, дознание и следствие, работа прокуратуры района в данном направлении проводилась с учетом приказов Генеральной прокуратуры республики и решения оперативных совещаний прокуратуры Чуйской области.

Скотокрадство- преступление против собственности, представляющее собой тайное (кража) или открытое хищение чужого скота.

Наиболее распространенная исторически разновидность – конокрадство (хищение лошади). Кроме лошадей и крупного рогатого скота, крадут также овец и коз; сходное явление представляет хищение домашней птицы.

В законодательстве большинства постсоветских государств точного определения, что следует считать скотокрадством, не имеется, а в Кыргызской Республике наказание за похищение скота установлено общими статьями о краже, т.е в Уголовном Кодексе Кыргызской Республики понятие и отдельная статья скотокрадство не имеется.

Предметом скотокрадства в прежние века считались в основном лошади. В отличие от других домашних животных (коров, овец, коз, верблюдов), табун быстроходных лошадей мог быть перемещён похитителями в кратчайшие сроки на большие расстояния, что заметно усложняло их поиск.

От скотокрадства следует отличать легальный отъём скота, который практиковался на ранних этапах истории некоторых народов в качестве наказание за совершённое преступление либо компенсации за нанесенный ущерб.

Скотокрадство принимало особенно значительные масштабы у кочевых народов, занимавшихся разведением скота. В 19 и 20 веках угон скота служил основным занятием многих жителей Центральной Азии.

Как и столетие назад, скотокрадство в Кыргызстане остаётся острой проблемой для народа, которое традиционно занимается скотоводством.

За 2020 год в Ысык-Атинском районе всего было зарегистрировано преступлений против собственности: кражи – 401, из них скотокрадство – 73.

Из числа зарегистрированных 73 досудебных производств раскрыто 58, т.е. 80%, следствия по 20 делам, в отношении 25 лиц, окончены производством, и дела после утверждения прокуратурой района обвинительного акта, направлены в Ысык-Атинский районный суд для рассмотрения по существу, прекращено производством —38, не раскрыто, т.е. в настоящее время находится на стадии рассмотрения – 15.

По видам: зарегистрировано кража коровы 65, установлено-53, лошадь 28/18, овец 273/102.

Общий материальный ущерб от скотокрадства составляет 5 487 000 сомов, из них возмещено в ходе рассмотрения досудебных производств 3 915 000 сомов.

За 1 квартал 2021 года в районе всего было зарегистрировано преступлений против собственности: кражи – 131, из них скотокрадство – 23.

Из числа зарегистрированных 23 досудебных производств раскрыто 13, т.е. 80%, следствия по 7 делам, в отношении 10 лиц, окончены производством, и дела после утверждения прокуратурой района обвинительного акта, направлены в районный суд для рассмотрения по существу, прекращено производством —6, не раскрыто, т.е. в настоящее время находится на стадии рассмотрения – 10.

Общий материальный ущерб от скотокрадства составляет 2 258 000 сомов, из них возмещено в ходе рассмотрения досудебных производств 1 298 000 сомов.

Раскрытие подобных преступлений требует кропотливой и трудоемкой оперативной работы. Практика раскрытия ОВД района таких преступлений показывает, что основанная часть скотокрадов- лица из малоимущих слоев населения (группа риска) и как правило, нигде не работающие либо организованные группировки, которые промышляют скотокрадством и имеют каналы и планы по сбыту.

Работа со скотокрадством начинается с рабочей встречи для координации усилий заинтересованных сторон: милиции, айыл окмоту, пастбищного комитета, айыл башчы, ветеринарной службы и др.

В ходе встречи необходимо:

Обсудить проблему, определить основные причины скотокрадства, составить карту местности, где чаще всего пропадает скот и в какое время.

— Выпас скота на пастбище без постоянного присмотра.

— Попустительство со стороны владельцев скота: отсутствие присмотра за скотом, отсутствие закрытых на замок дверей, калиток, заборов в местах, где содержится скот, выпас на пастбище без присмотра и др.

— Нехватка человеческих ресурсов- сотрудники милиции не имеют возможности организовать постоянную охрану территории, особенно за каждым хозяйством, где содержится скот.

— На территории айылного аймака работает организованная преступная группа.

— Не всегда на заявления о краже скота происходит незамедлительное реагирование, чтобы можно было перехватить воров.

Обсудить возможные планы действий, определить, как работать с причинами и условиями, которые способствуют скотокрадству, и с какими именно могут работать ОМСУ.

Например:

Анализируя проблему угона скота с пастбищ, надо определить, какие у скотокрадов есть возможности вывести скот из пастбища, какие дороги являются транспортными (в каком месте скот можно погрузить в транспорт), какие есть тропинки и другие дороги, по которым могут вывести скот. В качестве мер действий может стать установка пунктов контроля или дежурства на транспортной дороге, а на других дорогах пастухи могут создать перевалы, чтобы видеть, если появятся чужие люди.
Работа с организованной преступной группой является опасной для сохранности жизни и здоровья жителей, эта работа относится только к компетенции органов внутренних дел, которые проводят план по поимке и захвату членов организованной преступной группы.
Реагирование на заявления от жителей. Своевременное информирование о краже скота может способствовать быстрому перехвату. В сообществах жители теряют время, чтобы добраться до пункта милиции. Решением могло бы стать распространение среди жителей контактных данных сотрудников милиции, которым можно напрямую позвонить по мобильному телефону.

Обсудить возможности проведения разъяснительных встреч среди населения о том, что, в первую очередь, за сохранность имущества отвечают владельцы, поэтому должна быть повышена их роль и участие в защите скота от воровства. Результатом может стать создание добровольных дружин из числа местных жителей, которые будут помогать в охране сообщества, особенно в пору, когда чаще всего пропадает скот (летом и осенью, когда скот набирает наибольшую массу и находится на пастбище, когда происходит массовый перегон скота).
Согласовать и подтвердить вместе с участниками встречи еще раз все принятые решения, распределить задачи и обязанности.
После встречи протокол должен быть отправлен всем участникам. На основе принятых решений и согласованных действий ОМСУ совместно с другими участниками организует работу по профилактике скотокрадства.

Необходимо отметить, что прокуратурой Ысык-Атинского района постоянно осуществляется надзор за объективное и всестороннее рассмотрение досудебных производств, следователями следственной службы ОВД Ысык-Атинского района, в том числе по досудебным производствам, по фактам скотокрадства.

В ходе проверки и анализа установлено, что профилактическая работа в данном направлении ослаблена, отсутствует методическая работа, работа с молодыми специалистами проводится формально, недостаточно часто организуются практические занятия, семинары и т.п.

Проверка показала, что причинами и условиями, способствующими совершению скотокрадства, являются в основном неприятие владельцами скота мер по надлежащей охране его в местах содержания и оставление его без присмотра на выпасах, на пастбищах; слабая учетно-регистрационная дисциплина по движению скота в местных органах самоуправления, из-за чего выдача гражданам документов о наличии у них скота (в том числе его видов и количества) осуществляется формально; не на должном уровне проводится работа по профилактике скотокрадства со стороны органов внутренних дел; взаимодействие, координация между ОВД района и органами местного самоуправления, представителями сообществ на низком уровне.

Руслан Тургунбаев, заместитель прокурора Ысык-Атинского района

Прокуратура информирует…

Прокуратурой Ысык-Атинского района Чуйской области за текущий период 2020 года проведена определенная работа по исполнению Законов Кыргызской Республики «О порядке проведения проверок субъектов предпринимательства» и «О защите прав предпринимателей», в ходе которой всего проведено 4 проверки направленного на защиту прав предпринимателей, в ходе которых были выявлены 15 нарушений, по результатам которых внесено 3 представления об устранении нарушения закона. По актам прокурорского реагирования к дисциплинарной ответственности привлечены 7 должностных лиц.

Так, в соответствии со ст. 3 ЗаконаКыргызской Республики «О порядке проведения проверок субъектов предпринимательства» основными принципами осуществления проверок субъектов предпринимательства уполномоченными органами являются: невмешательство в деятельность субъектов предпринимательства,законность, объективность и гласность в деятельности уполномоченных органов.

Также, согласно ст. 4 Закона Кыргызской Республики «О защите прав предпринимателей», государство гарантирует предпринимателям независимо от форм собственности:равные права и возможности доступа к финансовым, трудовым, природным, информационным и интеллектуальным ресурсам, создание условий для защиты и развития конкуренции, защиту прав и законных интересов субъектов предпринимательской деятельности, действующих на территории Кыргызской Республики и иностранных государств на основе вступивших в установленном законом порядке в силу международных договоров, участницей которых является Кыргызская Республика.Не допускается вмешательство государства и его органов в деятельность предпринимателей, кроме как по установленным законодательством основаниям и в пределах полномочий соответствующих органов.

Кроме того, в соответствии со ст. 20 этого же Закона, уполномоченный государственный орган и их должностные лица в случае ненадлежащего исполнения своих функций и служебных обязанностей при проведении проверок, совершении противоправных действий (бездействия) несут ответственность в соответствии с законодательством Кыргызской Республики.

Временные правила регистрации проверок, проводимые правоохранительными органами и органами налоговой службы в отношении субъектов предпринимательства и органов местного самоуправления, утвержденные постановлением Правительства Кыргызской Республики от 27.06.2016 года №417, устанавливают порядок регистрации, статистического учета и контроля проверок, проводимых правоохранительными органами в рамках уголовного судопроизводства и законодательства об оперативно-розыскной деятельности и органами налоговой службы в рамках налогового законодательства в отношении субъектов предпринимательства и органов местного самоуправления.

В настоящее время, со стороны прокуратуры района работа по защите прав субъектов предпринимательства, а также незаконного вмешательства в их деятельность со стороны государственных органов продолжается, следует отметь что данное направление в работе органов прокуратуры является приоритетным.

А.Борбугулов, помощник прокурора Ысык-Атинского района

ЖАШЫ ЖЕТЕ ЭЛЕК БАЛДАРДЫН УКУГУН КОРГОО МЫЙЗАМДАРЫ КАНДАЙ АТКАРЫЛЫП ЖАТАТ?

Кыргыз Республикасы 1994-жылы Балдардын укуктары жөнүндө Бириккен Улуттар Уюмуна кошулгандыгы ошондой эле, 2006-жылы Кыргыз Республикасынын «Балдар жөнүндө» Кодексин кабылалуу балдар үчүн сот системасын өнүктүрүүдө жана укуктарын коргоо доолуттуу өзгөрүүлөргө жетишти.

Үй-бүлөнүн төмөн социалдык-экономикалык шарттары, жогорку деңгээлдеги миграция, үй-бүлөдө жагымсыз жагдайдын болушу, ата-энелер тарабынан тиешелүү көзөмөлдүн жоктугу, жашыжете электердин арасында укук бузуулардын өсүшү үчүн түрткү болуп саналат. Балдар тарабынан жасалган укук бузуулардын көпчүлүгү мыйзам сабатсыздыгынан улам болупкелет жанаалар жоопкерчилик тууралуу эч нерсе билишпейт, ошону менен бирге кандай жыйынтыкка алып келээрин өз убагында ойлонушпайт.

Ысык Ата районунун аймагында жалпы 56499 жаш өспүрүм жашайт, анын ичинен: тоголок жетим калган балдардын саны 78, жарым жетим калган балдардын саны 536, социалдык жетим балдардын саны 129, ден-соолугунун мүмкүнчүлүгү чектелген балдардын саны 697, аз камсыз үй-бүлөдөгү балдардын саны 1528, сырткы эмгек мигранттардын район аймагында калган балдардын саны 346, камкордукка алынган балдардын саны 3, Ысык-Ата райондук ИИБнин жаш өспүрүмдөр менен иштөө инспекциясынын каттоосунда турган балдардын саны 32.

Жашы жете электердин укугун коргоо багыты боюнча 2020-жылдын биринчи жарым жылдыгында өлкөдө түзүлгөн кырдаалды эске алуу менен бардыгы болуп 5 текшерүү жүргүзүлүп, 7 мыйзам бузуучулуктар аныкталып, жыйынтыгында мыйзам бузуучулуктар боюнча 7 прокурордук актылар келтирилип, алардын ичинен: мыйзам бузууларды четтетүү жөнүндө 4 сунуш, 1 талап, 1 алдын ала эскертүү келтирилип, келтирилген прокурордук актынын негизинде 4 кызматкер тартиптик жоопкерчиликке тартылган.

Ысык-Ата райондук прокуратурасы тарабынан мыйзамдар боюнча текшерүүлөргө талдоо жүргүзүүдө эң көп мыйзам бузуулар жаш өспүрүмдөр арасында,“Кыргыз Республикасындагы укук бузуулардын алдын алуу жөнүндө” мыйзамдарында түзөт. Ал эми эң аз мыйзам бузуулар эмгек, жетим балдардын укугун коргоо, үй-бүлөнү, ата-энеликти, балалыкты коргоо жана башка мыйзамдары боюнча түзгөн.

Белгилеп кетсек, жогоруда аныкталган мыйзам бузуулардын эң негизги, райондо жайгашкан мамлекеттик жана муниципалдык мекемелеринде жаш өспүрүмдөрдү колдоо жана коргоо багытында башкаруунун жетиштүү деңгээлде уюштурулбагандыгынан, аталган мекемелеринде иштеген кызматкерлердин профессионализминин начарлыгынан, мыйзамдардын талаптарын билбегендиктен жана сактабагандыктан келип чыгууда.

Мындан сырткары, 19.04.2020-жылы Ысык-Ата райондук прокуратурасынын демилгесинин алкагында «Жашы жете элек балдардын укугун коргоо жана мыйзамдардын аткарылышы» боюнча мекемелер аралык жыйын өткөрүлүп, тийиштүү кызматтарга атайын тапшырмалар берилген.

Ошондой эле, 2020-жылдын 1-жарым жылдыгында жашы жете элек балдардын укугун коргоо багыты боюнча, Ысык-Ата райондук сотто жарандык иштерди кароодо-46 жарандык иштер каралды ( өткөн жылы болсо —53 иш каралган).

Бул иштер боюнча катышкан прокурордун пикири соттун чечимине ылайык.

Каралган иштер:

-уул, кыз кылып асырап багып алуу -9 (2019-жылы -17 иш каралган);

-уул, кыз кылып асырап багып алуунун бузулушу-1 (2019-жылы -0);

— камкордукка алуу жана көзөмөлдүк кылуу-17 (2019-жылы-16);

-камкордукка алуу жана көзөмөлдүк кылуудан бошотулуу -1 (2019-жылы -1);

— жаш өспүрүмдөрдү мектеп-интернатка жөнөтүү жөнүндө — 2 (2019-жылы-1 иш каралган);

-жаш өспүрүмдөрдү мектеп-интернатка жөнөтүү жөнүндөгү чечимдерди кайра кароо-0 (2019-жылы-0);

— граждандын аракетке жөндөмсүз деп таанылышы -2 (2019-жылы -4 иш каралган);

— граждандык аракетке жөндөмдүү деп таанылышы- 0(2019-жылы -0);

-ата-эне укугунан ажыратуу-14 иш ( 2019-жылы-13 иш каралган);

-ата-энелик укуктарды калыбына келтирүү-0 (2019-жылы -0);

-ата-энелик укуктары чектелген –0 (2019-жылы – 0);

Белгилеп кетсек, 2020-жылдын 6 айында Ысык-Ата райондук сотунда, ата-энесинин камкордугусуз жана кароосуз калган жашы жете элек өспүрүмдөрдүн үстүнөн камкоорчу жана көзөмөлчү дайындоо боюнча арыз менен кайрылгандар арбын. Алар, ата-энесинин каза болгондуктан, же болбосо ата-энелик укуктан ажырагандыктан.

Талдоо көрсөтүп тургандай эле, 2020-жылдын 6 айында Ысык-Ата райондук сотунда, жашы жете элек өспүрүмдөрдү асырап алуу боюнча арыз менен кайрылгандар да көп. Себеби, өспүрүмдөрдүн өз аталары аталык укуктарынан баш тартышып жана кайдыгерлик мамиле жасап, таштап кетишкендиктен, өгөй аталары асырап алуу боюнча, Ысык-Ата райондук сотуна арыз менен кайрылгандар арбын.

Мындан тышкары, жашы жете элек балдардын жакын туугандары менен балдарды асырап алуу арыздар арбын болууда. Себиби, жаш жубайлар балалуу боло албагандыктан.

Ошондой эле, Ысык-Ата райондук сотуна аталык укугунан ажыратуу боюнча доо арыз менен көбүнчө энелер сотко көп кайрылууда. Анткени, аталар өз милдеттерин аткаруудан баш тартып, балдардын тагдырын жана алардын келечегин ойлобой, алимент төлөөдөн баш тартып, спирт ичимдиктерин ичишип жатканы себеп болууда.

Ошону менен бирге Ысык-Ата райондук прокуратурасы тарабынан жогоруда белгиленген кемчиликтерди четтетүү максатында жана жашы жете элек балдардын укугун коргоо багытында мыйзамдардын аткарылышы көзөмөлдөө ар дайым уланып келет/

НУРЗАДА МОЛДОКЕЕВА, Ысык-Ата районунун прокурорунун ага жардамчысы

О результатах рассмотрения районным судом дела о проступках, связанных с семейным насилием за 9 месяцев 2020 года

Закон против домашнего насилия в Кыргызстане — один из наиболее прогрессивных на постсоветском пространстве. Сообщать в правоохранительные органы о насилии может не только жертва, но и свидетели, а милиционеры вправе запретить, к примеру, мужу приближаться к жене. Но на практике закон почти не работает, и многие агрессоры продолжают уходить от ответственности.

Как видно из практики, многие факты семейного насилия подпадают под проступки, нежели под уголовную ответственность и расследуется уполномоченным лицом органа дознания органов внутренних дел.

Насилие в семье предусмотрено ст.75 Кодекса Кыргызской Республики «О проступках», признаками которой является: любые умышленные действия одного члена семьи в отношении другого члена семьи или приравненного к нему лица, наущающие конституционные и иные права и свободы потерпевшего, а равно причиняющие ему физические или психические страдания, либо наносящие вред физическому или психическому развитию, влекут наказание в виде штрафа IIкатегории либо исправительных работ IIкатегории, либо привлечения к общественным работам IIкатегории.

Так, за 9 месяцев 2020 года в АИС ЕРПП ОВД Ысык-Атинского района зарегистрировано 143 фактов семейного насилия, предусмотренного ст.75 Кодекса Кыргызской Республик «О проступках».

По результатам расследования за 9 месяцев 2020 года, с утвержденным обвинительным актом в суд направлено 33дел о проступках, из которых по 3 делам о проступках назначено наказание в виде штрафа, а по 30 делам о проступках прекращено на основании ст.26 ч.1 п.13 УПК Кыргызской Республики, то есть в связи с примирением сторон.

К примеру, 2016 году А.В. познакомился со своей сожительницей Ж.К., где после знакомства они решили жить вместе, и переехала к А.В. домой. Спустя год, то есть 2017 году Ж.А. решила забрать своего несовершеннолетнего сына из детского дома, на что А.В. согласился, и они вместе поехали в детский дом, расположенный в с. Беловодск, откуда забрали С.А. Во время совместного проживания его сожительница Ж.К. первые два года жила нормально, потом уже начала часто употреблять спиртные напитки, а когда выпьет, то постоянно бьет своего сына без всякой причины. Были моменты что А.В. заступался за С.А. и ругался Ж.А.,

С.А. сильно боится со своей матери и даже не может пожаловаться, на то что она его избивает. До этого времени А.В., часто уезжал в рейсы, так как подрабатывал дальнобойщикам, а когда приезжал домой с работы, то со слов своих соседей много раз слышал, что Ж.А. часто избивает своего сына, даже не отправляет в школу, для того чтобы он присматривал за маленькими детьми.

29.05.2020 года он с утра до вечера находился на работе, после работы примерно в 21:00 часов приехал домой, где по приезду его сожительница с детьми ушла на день рождения его племянника, который проживает с ними по соседству. Спустя некоторое время он тоже пошел за ними на день рождения. По приходу поздравил своего племянника, где посидел немного и решил уйти к себе домой. В тот момент Ж.А. уже находилась состоянии алкогольного опьянения и не хотела идти домой. Увидев, её состояние А.В. ушел к себе домой, а она осталось в гостях. Затем примерно в 02:00 часов ночью его сожительница вернулась домой со своими детьми. По их приходу он решил с ними поговорить, так как до этого времени он с кармана своих брюк, потерял денежные средства в сумме 1000 сомов, в этой связи хотел выяснить, кто взял эти деньги.В ходе разговора с Ж.А. по поводу 1000 сомов у них произошел конфликт, в ходе которого А.В., отвел С.А в другую комнату и спросил у него кто взял его деньги, на что С.А. ответил, что он ничего не брал. В этот момент в комнату ворвалась Ж.А., которая начала бить С.А., упираясь что он взял украденные деньги.

В последующем, чтобы С.А. говорил правду, А.В. его ударил по различным частям тела. После чего и Ж.А. начала его бить по его телу, где А.В. обратно успокаивал её, а после легли спать.

На следующий день утром, когда А.В. собирался на работу, то сообщил С.А. чтобы до его прихода нашел его потерянные денежные средства в сумме 1000 сомов, либо в противные случаи он грозился ему расправой.

Спустя пару дней, к ним домой приехали сотрудники милиции и сотрудник ОПЗДи забрали его в больницу.

03.07.2020 года зарегистрировано досудебное производства по подозрению А.В. совершении проступка, предусмотренного ст. 75 Кодекса «О проступках» Кыргызской Республики. А его сожительницу Ж.А. объявили в розыск.

26.10.2020 года, суд приговорил А.В. признать виновным в совершении проступка, предусмотренного ст. 75 Кодекса Кыргызской Республики о проступках и назначил ему наказание в виде штрафа в размере 300 (триста)расчетных показателей, то есть 30 000 (тридцать тысяч)сомов в доход государства.

Ж.Исмайылов, помощник прокурора Ысык-Атинского района

О профилактике преступлений, связанных с похищением людей с целью вступления в брак

В новом Уголовном кодексе ужесточено наказание за «ала качуу» – похищение девушек с целью вступления с ними в брак. Согласно новым нормам, за совершение этого вида преступления предусмотрено от 5 до 10 лет лишения свободы.

В Кыргызстане с 2013 года обвиняемых в ала качуу осуждали максимум на семь лет лишения свободы. Согласно новому Уголовному кодексу, который вступил в силу с 2019 года, изменились статьи 154 и 155, по которым теперь за похищение человека с целью вступления в брак предусмотрено лишение свободы от 5 до 10 лет. Если раньше за принуждение к вступлению в брачные отношения лица, не достигшего 17-летнего возраста, по 2 части статьи 154 предусматривалось наказание до 10 лет лишения свободы, то теперь за похищение девушки, не достигшей 18 лет, помимо 10 лет лишения свободы обвиняемый должен также заплатить штраф.

В новом уголовном кодексе от 2 февраля 2017 года №19, «ала-качуу» предусмотрен статьей 175 (Похищение лица с целью вступления в брак). Преступление относится к тяжким. Если раньше несовершеннолетними считались не достигшие 17-летнего возраста лица, то теперь гражданин несет ответственность за похищение девушки, если ей еще не исполнилось 18 лет. Кроме того, на виновного налагается штраф от 180 тысяч до 220 тысяч сомов. В случае, если штраф не уплачен в течение месяца, то сумма взыскания увеличивается в два раза. Те, кто не уплатил штраф в течение двух лет, будут признаны виновными по другой статье. Кроме того, уголовное дело не может быть закрыто, даже если пострадавшая сторона написала встречное заявление».

По Ысык-Атинскому району за 2019 года в Единый реестр преступлений и проступков зарегистрировано 7 фактов похищения лица с целью вступления в брак и начато досудебное производство по этим фактам. Органами следствия из 7 досудебных производств – 6 прекращено за отсутствием состава преступления. Прокуратурой Ысык-Атинского района по результатам изучения 6-прекращенных досудебных производств отменено – 2 и направлено в органы внутренних дел для дальнейшего тщательного расследования.

Правозащитники говорят: то, что многие уголовные дела по ала качуу закрываются и не доходят до суда, а обвиняемые не привлекаются к ответственности, что новые нормы Уголовного кодекса еще не заработали.

Стоит отметить, что почти во всех случаях с заявлением обращаются родственники женщин, которых похитили с целью вступления в брак, но при допросе самих женщин, они отрицают факт похищения, указывая что специально инициировали похищение, так как родственники были против их брака. В этих случаях органы следствия вынуждены прекратить досудебные производства за отсутствием состава преступления.

В заключении хотелось бы сказать, что необходимо больше освещать о проблеме с «Ала-Качуу», так как в отдаленных регионах, где чаще всего это происходит, жители не знают о том, что традиция «Ала качуу» — это тяжкое преступление.

УЛУКБЕК ЖОЛДОШОВ, помощник прокурора Ысык-Атинского района

БАҢГИЗАТЫНА БАЙЛАНЫШТУУ 12 ИШ СОТТО КАРАЛДЫ

Баңги заттарды мыйзамсыз жүгүртүүгө жана калктын баңги заттарга берилишине каршы активдүү аракеттенүү заманбап Кыргызстандын аймагында XIX кылымдын соңку үчүнчү бөлүгүнөн тартып жүзөгө ашырылууда, бул учурда апийим өсүмдүгүн өстүрүү жана апийимди өндүрүү менен байланышкан көйгөйлөр белгиленген.

1916-жылдан тартып 1974-жылга чейинки мезгилде өлкө дарылык апийимди өнөр жайлык өндүрүү боюнча дүйнөдө лидерлик позициялардын бирин ээлеген. Апийим талааларынын жалпы аянты
64 миң гектарга чейин жеткен, ал эми дарычылык апийимдин өндүрүлгөн көлөмү, айрым эсептөөлөр боюнча, СССРде өндүрүлгөн апийимдин 80 пайызына жеткен жана апийимди дүйнөлүк мыйзамдуу өндүрүүнүн 16 пайызына барабар болгон. Өндүрүлгөн апийимдин ондон бир бөлүгү мыйзамсыз жүгүртүүгө кетип, калктын баңги заттарга берилишин пайда кылган. 1974-жылы СССРдин Жогорку Советинин Президиуму Кыргыз ССРинде апийим өсүмдүгүн мыйзамдуу өстүрүүнү токтотуу жөнүндө чечим кабыл алган.

Мындан тышкары, республикада жапайы өскөн кара куурайдын (каннабис) жана чекендинин кеңири өскөн аянттары бар, бул гашиш, марихуана жана меткатинон жана эфедрон сыяктуу баңги каражаттарын даярдоого өбөлгө түзгөн.

1974-жылдан тартып 1993-жылга чейинки мезгилде Кыргызстанда негизинен каннабис тобундагы баңги заттар тартып алынып турду. Бирок 1993-жылдан тартып Афганистандан чыккан опиоидди мыйзамсыз жүгүртүү көлөмү кескин өстү. Алардын трафиги керектөөчүлөрдүн санынын өсүшүнө, ошондой эле калктын айрым бөлүгүнүн кылмыштуу баңги бизнесине тартылуусуна түрткү болду. Мыйзамсыз рынокто диацетилморфин (героин) баңги каражатынын пайда болушу менен баңги заттарды керектөөчүлөрдүн түзүмүндө анын салыштырма салмагы кескин түрдө өсө баштады. 1999-жылга карата бул зат керектелүүчү баңги заттардын түзүмүндө алдыңкы позицияны ээледи жана аны азыркы учурга чейин бербей турат.

Эгемендүүлүккө ээ болуу менен, Кыргыз Республикасында 1993-жылы баңги заттарга контролдук кылуу боюнча улуттук орган түзүлдү, Баңгиликке жана баңги заттардын мыйзамсыз жүгүртүлүшүнө каршы күрөшүү боюнча биринчи улуттук программа иштелип чыкты. 1994-жылы Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңеши 1961-жылдагы Баңги каражаттар жөнүндө бирдиктүү конвенцияга, Акыл-эске таасир берүүчү заттар жөнүндө 1971-жылдагы конвенцияга жана БУУнун Баңги каражаттарды жана акыл-эске таасир берүүчү заттарды мыйзамсыз жүгүртүүгө каршы күрөшүү жөнүндө 1988-жылдагы конвенциясына кошулуу жөнүндө чечим кабыл алган.

Ошол учурдан тартып Кыргыз Республикасы калк үчүн дары-дармек формаларынын, баңги каражаттардын жана акыл-эске таасир берүүчү заттардын, ал эми өнөр жай үчүн – прекурсорлордун жеткиликтүүлүгүн камсыз кылууда эл аралык укуктун талаптары менен ченемдерин аткарууда жана баңги каражаттарды, акыл-эске таасир берүүчү заттарды, алардын прекурсорлорун мыйзамдуу жүгүртүүгө контролдук кылуу жаатында Баңги заттарды контролдоо боюнча эл аралык комитеттин (мындан ары — БКЭК) жетектөөчү принциптерин сактоодо.

Кыргыз Республикасында баңги кырдаалынын өнүгүү тенденцияларынын калыптанышына шарт түзгөн негизги факторлор болуп төмөнкүлөр саналат:

— мыйзамсыз баңги заттарга туруктуу суроо-талапты калыптандырган жана сактап турган терс социалдык процесстер;

— өлкөнүн аймагы аркылуу эл аралык баңги транзити;

— баңги заттарды мыйзамсыз даярдоо үчүн өздүк чийки зат базасынын болушу.

Кыргыз Республикасында баңги заттарды мыйзамсыз жүгүртүүнүн күчөгөн динамикасы байкалууда. Дүйнөдөгү бардык мыйзамсыз опиоиддин 90 пайыздан ашыгы өндүрүлгөн Афганистанга өтө жакын жайгашуу менен республика анын өзүнүн аймагы аркылуу ташылышынын бардык кесепеттерин башынан өткөрүп жатат. Кыргыз Республикасында баңги заттарды мыйзамсыз жүгүртүүнүн күчөгөн динамикасы байкалууда. Дүйнөдөгү бардык мыйзамсыз опиоиддин 90 пайыздан ашыгы өндүрүлгөн Афганистанга өтө жакын жайгашуу менен республика анын өзүнүн аймагы аркылуу ташылышынын бардык кесепеттерин башынан өткөрүп жатат.

Ички факторлор: калктын кедейлиги, жумушсуздугу, миграциясы, коррупция, баңги заттарды жасоонун өздүк чийки зат базасынын болушу, мамлекеттик чек аралардын ачыктыгы, баңги заттарга каршы мамлекеттик түзүмдөрдү каржылоонун жана материалдык-техникалык жактан жабдуунун жетишсиздиги.

Баңги заттарды колдонуунун медициналык кесепеттери өзүнө баңги заттарга көз карандылык оорусун, тазаланбаган шаймандар менен инъекция кылуунун жүрүшүндө берилүүчү коркунучтуу инфекциялардын таралышын жана өлүмгө учуроону (тикелей, ошондой эле кыйыр себептерден улам) камтыйт.

Баңги заттарды инъекциялык колдонуу АИВдин, кургак учуктун, гепатиттин жана коркунучтуу инфекциялардын башка түрлөрүнүн таралышын күчөткөн фактор болуп саналат.

Өлүмгө учуроо. Баңги заттардын дозасын ашырып жиберүүдөн улам өлүмгө учуроонун расмий статистикасы толкун түрүндөгү амплитудага ээ жана наркологиялык мекемелерде эсепте турган адамдардын жалпы санынын 2 пайызына жетет. Бирок эксперттик баалоолор боюнча, өлүмгө учуроонун реалдуу деңгээли кыйла жогору.

Баңги заттарды колдонуудан улам өлүмгө учуроонун негизги тикелей себептери болуп дозаны ашырып жиберүү, инфекциялык оору жана алардын ырбап кетиши; негизги кыйыр себептери — баңги заттарга көз каранды адамдын коркунучтуу жүрүш-турушу менен байланышкан кырсыктар (өзүн-өзү өлтүрүү, майып болуучулук, тоңуп калуу жана башкалар) саналат.

2020-жылдын 6 айында Ысык-Ата райондук сотунда жалпысынан 177/195 иш каралган, бул каралган иштердин ичинен, 88 кылмыш иши 106 адамга карата, 89 иш жоруктар жөнүндө 89 адамга карата.

Ошондой эле, Ысык-Ата райондук сотунда 2020-жылдын 6 айында каралган иштери боюнча баңгизат каражаттарын, психотроптук заттарды жана алардын аналогдорун сатып алуу, сактоо, ташуу, жөнөтүү боюнча 12 кылмыш иш 12 адамга карата каралган.

Мындан сырткары, аталган кылмыш иштери боюнча Кыргыз Республикасынын Жоруктар жөнүндө Кодекси 3 кылмыш иш 3 адамга карата каралган.

Айтып кетсек, аталган кылмыш иштери боюнча 2 кылмыш иш 2 аялга иш каралган.

Мисал: 2019-жылдын 18-октябрында Ысык-Ата РИИБнын ыкчам кызматкерлери кылмыш иши боюнча, ыкчам иш аракеттерди жүргүзүү убагында, Ысык-Ата районунун Ново-Покровка айылынын Воронцовка көчөсүндө жаран Т.М. таандык салмагы 27,465 гр. жапайы өсүүчү марихуана сыяктуу зат табылган.

Кылмыш иштин материалдары Ысык-Ата районунун прокуратурасы тарабынан окулуп чыгып жыйынтыгында айыптоо корутундусу бекитилип, кылмыш иши Чүй облусунун Ысык-Ата райондук сотунун кароосуна жиберилген.

2020-жылдын 18-мартында, Ысык-Ата районунун сотунун өкүмү менен айыпталуучу Т.М. Кыргыз Республикасынын ЖКнын 268-бер. 1-бөл. менен күнөөлүү деп табылып, Кыргыз Республикасынын ЖКнын 78-бер. жетекчиликке алуу менен 1000 эсептик көрсөткүч айып пул салынган жана 5 жылга эркинен ажыратылган. 1000 эсептик көрсөткүч айып пул каражаты мамлекеттин пайдасына өндүрүлсүн деп табылган.

С.БЕЙШЕЕВА,

Ысык-Ата районунун прокурорунун

улук жардамчысы

ЖАШЫ ЖЕТЕ ЭЛЕК БАЛДАРДЫН УКУГУН КОРГОО БОЮНЧА МЫЙЗАМДАРДЫН

АТКАРЫЛЫШЫ

Кыргыз Республикасы 1994-жылы Балдардын укуктары жөнүндө Бириккен Улуттар Уюмуна кошулгандыгы, ошондой эле 2006-жылы Кыргыз Республикасынын «Балдар жөнүндө» Кодексин кабыл алуу балдар үчүн сот системасын өнүктүрүүдө жана укуктарын коргоодо олуттуу өзгөрүүлөргө жетишти.

Үй-бүлөнүн төмөн социалдык-экономикалык шарттары, жогорку деңгээлдеги миграция, үй-бүлөдө жагымсыз жагдайдын болушу, ата-энелер тарабынан тиешелүү көзөмөлдүн жоктугу, жашы жете электердин арасында укук бузуулардын өсүшү үчүн түрткү болуп саналат. Балдар тарабынан жасалган укук бузуулардын көпчүлүгү мыйзам сабатсыздыгынан улам болуп келет жана алар жоопкерчилик тууралуу эч нерсе билишпейт, ошону менен бирге кандай жыйынтыкка алып келээрин өз убагында ойлонушпайт.

Жашы жетпегендер үчүн жашы жете элек балдардын укуктарын жана эркиндиктерин коргоо боюнча саясатты иштеп чыгуу мамлекеттин артыкчылыктуу багыттарынын бири болуп саналат. Бул Кыргыз Республикасынын мыйзамында бекитилген толук коомдук-экономикалык, саясий жана жеке укуктарды, эркиндиктерди жашы жете электердин, ошондой эле эл аралык келишимдерде жана башка ченемдик-укуктук актыларды таанууну билдирет.

Ысык-Ата районунун аймагында жалпы 56499 жаш өспүрүм жашайт, анын ичинен: тоголок жетим калган балдардын саны 78, жарым жетим калган балдардын саны 536, социалдык жетим балдардын саны 129, ден соолугунун мүмкүнчүлүгү чектелген балдардын саны 697, аз камсыз үй-бүлөдөгү балдардын саны 1528, сырткы эмгек мигранттардын район аймагында калган балдардын саны 346, камкордукка алынган балдардын саны 3, Ысык-Ата райондук ИИБнин жаш өспүрүмдөр менен иштөө инспекциясынын каттоосунда турган балдардын саны 32.

Ошондой эле Ысык-Ата районунун аймагында 47 билим берүү мекемелери бар жана окугандардын саны 31621. Ал эми, район боюнча 27 мектепке чейин билим берүү мекемелери иш алып барып, жалпы 3789 бала тарбияланат.

Жашы жете электердин укугун коргоо багыты боюнча 2020-жылдын биринчи жарым жылдыгында өлкөдө түзүлгөн кырдаалды эске алуу менен бардыгы болуп 5 текшерүү жүргүзүлүп, 7 мыйзам бузуучулуктар аныкталып, жыйынтыгында мыйзам бузуучулуктар боюнча 7 прокурордук актылар келтирилип, алардын ичинен: мыйзам бузууларды четтетүү жөнүндө 4 сунуш, 1 талап, 1алдын ала эскертүү келтирилип, келтирилген прокурордук актынын негизинде 4 кызматкер тартиптик жоопкерчиликке тартылган.

Ысык-Ата райондук прокуратурасы тарабынан мыйзамдар боюнча текшерүүлөргө талдоо жүргүзүүдө эң көп мыйзам бузуулар жаш өспүрүмдөр арасында,“Кыргыз Республикасындагы укук бузуулардын алдын алуу жөнүндө” мыйзамдарында түзөт. Ал эми эң аз мыйзам бузуулар эмгек,жетим балдардын укугун коргоо, үйбүлөнү, ата-энеликти, балалыкты коргоо жана башка мыйзамдары боюнча түзгөн.

Белгилей кетүүчү нерсе, жогоруда аныкталган мыйзам бузуулардын эң негизги, райондо жайгашкан мамлекеттик жана муниципалдык мекемелеринде жаш өспүрүмдөрдү колдоо жана коргоо багытында башкаруунун жетиштүү деңгээлде уюштурулбагандыгынан, аталган мекемелеринде иштеген кызматкерлердин профессионализминин начарлыгынан, мыйзамдардын талаптарын билбегендиктен жана сактабагандыктан келип чыгууда.

Ошондой эле, Ысык-Ата райондук прокуратурасы тарабынан жогоруда белгиленген кемчиликтерди четтетүү максатында жана жашы жете элек балдардын укугун коргоо багытында мыйзамдардын аткарылышын көзөмөлдөө уланып келет.

Алмаз Субанбеков, Ысык-Ата районунун прокурорунун жардамчысы

ХХХ

ЫСЫК-АТА РАЙОНДУК ПРОКУРАТУРАСЫ ТАРАБЫНАН КЫЙНООЛОРГО КАРШЫ АРАКЕТ

КӨРҮҮ ИШТЕРИ ЖҮРҮҮДӨ

Кыйноолорду жана башка адамкерчиликсиз, мыкаачылык, же кадыр-баркты басмырлаган мамиленин жана жазанын түрлөрүн колдонуу фактыларын аныктоо максатында Ысык-Ата районунун прокуратурасы тарабынан Ысык-Ата районунун ички иштер башкармалыгында, атап айтканда, нөөмөт бөлүктөрдө, убактылуу кармоочу жайларда күтүүсүз текшерүүлөр жүргүзүлүп жатат. Мындан тышкары, кармалган адамдар менен аңгемелешүү өткөрүлүп, райондук ички иштер башкармалыгынын кызматкерлеринин кызматтык кабинеттерин капыстан текшерүүлөр дайыма жүргүзүлүп турат. Кыйноонун алдын алуу жана жоюу максатында райондук ички иштер башкармалыгынын жеке курамынын катышуусунда ыкчам кеңешмелер жана кызматкерлердин арасында тийиштүү түшүндүрүү иштери өткөрүлүүдө.

2020-жылдын биринчи жарым жылдыгында райондун прокуратурасы тарабынан 55 (10 – 2019ж.) күтүүсүз текшерүү өткөрүлгөн.

Аталган мезгилде райондук прокуратурага сабоо, кыйноо жана башка адамкерчиликсиз, мыкаачылык мамилени же кадыр-баркты басмырлаган алгачкы текшерүү жана тергөө органдарынын кызматкерлери тарабынан кызматтык ыйгарым укуктарынан аша чаап кеткен учурлар жөнүндө жарандардан 2 (2) арыз келип түшкөн. Арыздар Кылмыштардын жана жоруктардын бирдиктүү реестрине Жазык кодексинин 143-беренесинин 1-бөлүгү (кыйноо) менен катталып Чүй областык прокуратурасына тергөөнүн караштуулугу жөнүндө маселесин кароо үчүн жөнөтүлгөн.

Бул багыттагы иштер улантылып, райондун прокуратурасынын жетекчилигинин көзөмөлүндө турат.

Улук Жолдошов, Ысык-Ата районунун прокурорунун жардамчысы

ХХХ

КЫЗ АЛА КАЧУУ – ОЛУТТУУ КЫЛМЫШ

(Адамды анын эркине каршы никеге туруу максатында уурдоолорду болтурбоо жана анын алдын алуу боюнча 2019-жыл ичинде Чүй областынын Ысык-Ата райондук прокуратурасы тарабынан аткарылган иш-чаралар)

Үй-бүлө- бул кичинекей мамлекет, ал эми ошол мамлекетти кандай жол менен курушат. Кээ бирөөлөрү сүйүшүп-күйүшүп, ата-энесинин макулдугу менен, же болбосо кыргыздын салты менен сөйкө салып, үйлөнүшсө, кай бирөөлөрү бул кыргыздын үрп-адаты деп ала качуу жолу жол менен турмуш курушууда. Кыргызстанда жылына болжолдуу 16 миңге чейин кыз ала качууга кириптер болушат, алардын дээрлик жарымы өз эркине каршы күч менен никеге тургузуларын эл аралык изилдөө тастыктаган. Бириккен улуттар уюмунун балдар уюму- ЮНИСЕФ тараткан маалыматка ылайык, Кыргызстанда кыздардын 12%дан ашууну 18 жашка толо электе эле турмушка чыгышат. Ал эми айыл жерлеринде бул сан 14%га ашат. Мындан сырткары эрте турмуш куруу көрүнүшү Кыргызстанда көнүмүш көрүнүш экени белгиленген. Чындыгында ала качуу салтпы же кылмышпы?

Бул чындыгында орчундуу маселе. Коомчулуктун бир тарабы ала качуу салт десе, экинчи тарабы кылмыш деп бѳлүнүп, кайчылаш пикирлер жаралууда. Учурдун көңул чордонуна айланган бул маселе райондун аймагында 2019-жылы 7 кылмыш иши катталгандыгы себеп болду. Бул окуяга байланыштуу ала качуунун алдын алуу, же ага карата көз караштарын билдирип, жер-жерлерде түрдүү иш-чаралар өтүп келүүдө. Деген менен ар бир адам ѳз деңгээлине жараша сүйлѳп, деңгээлине жараша ой жүгүртүп иш кылары анык. Ала качкан жигитке карата 10 жылга эркинен ажыратуу жазасы белгиленген.

Учурда дүйнө жүзү боюнча кыз ала качып, никеге турууга мажбурлоо 17 өлкөдө бар. Алардын ичине Кыргызстан да кирет. Иликтөөлөргө караганда айрым аймактарда үй-бүлөлөрдүн 80%ы ушундай жол менен куралган. Албетте, алардын арасында бактысын таап кеткендер жок эмес.

Мыйзам талаптарына токтолсок, Кыргыз Республикасынын 2017-жылдын 2-февралында кабыл алынган Кыргыз Республикасынын Жазык Кодексинин адамды никеге туруу максатында уурдоого (Ала качуу) кылмыш болуп эсептелип, ага карата жаза күчөтүлдү.

2019-жылы Ысык-Ата району боюнча Кылмыштардын жана жоруктардын бирдиктүү реестрине никеге туруу максатында уурдоо фактысы боюнча 7 сотко чейинки өндүрүш иши катталып, тергөө иштери башталган. Тергөө органдары тарабынан 7 сотко чейинки өндүрүш ишинин ичинен 6 кылмыш иши боюнча, кылмыштын курамы болбогондугуна байланыштуу кыскартылган. Ал эми 2 кылмыш иши боюнча тергөөчүнүн кыскартуу жөнүндө токтомдору, Ысык-Ата районунун прокуратурасы тарабынан бузулуп, кайра тергөө кызматына кошумча тергөө амалдарын жүргүзүү үчүн жиберилген.

Мурда Кыргызстанда ала качуу боюнча айыпталгандар 2013-жылдан бери 7 жылга эркинен ажыратылып келген болсо, 2019-жылдан баштап жаңы Жазык кодекси күчүнө кирип, мурунку Жазык Кодекстеги 154-155 беренелерине өзгөртүү кирип, жаңы Жазык кодексине ылайык, адамды никеге туруу максатында уурдагандарды 10 жылга чейин эркинен ажыратуу каралган. Эгер буга чейин 17 жашка толо элек адамды мажбурлап никеге тургузуу, башкача айтканда, 154-берененин 2-бөлүгү боюнча 10 жылга чейин эркинен ажыратуу каралса, ушул тапта 18 жашка толо элек адамды никеге туруу максатында ала качкан адам 10 жылга чейин эркинен ажырап, айып төлөөгө милдеттүү экендиги көрсөтүлгөн.

Ал эми, 2017-жылдын 2-февралындагы Кыргыз Республикасынын Жазык кодексинин 175-беренесинде «адамды никеге туруу максатында уурдоо» кылмышы оор кылмыштардын категориясына кирип, ал берененин 1-бөлүгү, Адамды анын эркине каршы никеге туруу үчүн уурдоо – III категориядагы эркиндигинен ажыратууга жазаланат, башкача айтканда жашы жете электер үчүн — эки жыл алты айдан төрт жылга чейин, башка адамдар үчүн — беш жылдан жети жыл алты айга чейин.

Ошол эле берененин 2–бөлүгүндо, он сегиз жашка жетелек адамды иш жүзүндөгү нике мамилелерине туруу үчүн же болбосо анын эркине каршы никеге туруу үчүн уурдоо — IV категориядагы айып салуу (жашы жетелектер үчүн — 180 000 сомдон 220 000 сомго чейин) менен IV категориядагы эркиндигинен бошотууга жазаланары (жашы жете электер үчүн-төрт жылдан алты жылга чейин, башка адамдар үчүн — жети жыл алты айдан он жылга чейин) көрсөтүлгөн.

Ошондой эле,эгер жабырлануучу тосмо арыз менен кайрылган учурда дагы, кылмыш иши кыскартылууга жатпай тургандыгы белгиленген.

Кээ бир укук коргоочулардын жана маалымат булактарында «Ала качуу» боюнча көп кылмыш иши сотко жетпей кыскартылат, айыпкерлер кылмыш-жаза жоопкерчилигине тартылбай калышат деп жаңы Жазык Кодексинин иштебей жаткандыгын билдиришет. Эске алсак, көп учурларда арыз менен никеге туруу максатында уурдалган адамдын туугандары кайрылат, ал эми ошол уурдалган адам сурак учурунда чындыкты өздөрү четке кагып, өз каалоосу менен турмушка чыккандыгын белгилешет. Ошол учурларда тергөө органдары кылмыштын курамы болбогондугуна байланыштуу сотко чейинки өндүрүш иштерин кыскартууга мажбур болушат.

Жыйынтыктап айтканда, мындай учурда негизгиси ата-эненин тарбиясы керек. Алар динди да, мыйзамды да билиши зарыл.Биздин менталитетке ылайык жаштардын жар тандап, бүлө куруусунда ата-энелер чоң роль ойнойт. Алардын пикири, берген батасы, колдоосу жаш үй-бүлөнүн андан аркы тагдырында чоң мааниге ээ. Ошондуктан, ата-энелер арасында да кыздарды зомбулук менен уурдаган көрүнүшкө каршы мыйзамдык жана моралдык жактан түшүндүрүү иштерин жүргүзүү зарыл деп эсептейм.

Чингиз Ахматов, Ысык-Ата районунун прокурору